Ανάπτυξη κι ας τη χαρούν οι κατσαρίδες;

Κάθε πολιτικός ή πολίτης που σέβεται τον εαυτό του καταλήγει σε κάθε του ανάλυση οτι εάν δεν πάρει μπρος η μηχανή της ανάπτυξης, η χώρα δεν πρόκειται να ανακάμψει. Καταλήγουμε λοιπόν στο οτι όλοι θέλουμε να υπάρξει ανάπτυξη στη χώρα, το είδος της ανάπτυξης όμως που ονειρεύεται ο καθένας σπάνια περιγράφεται και αναμένεται να αναδειχθεί σε πεδίο σύγκρουσης λαμπρό.

Για τι ανάπτυξη μιλάμε; Οι αποκρατικοποιήσεις μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη; Επενδύσεις και δραστηριότητες όπως αυτή της "Ελληνικός Χρυσός" στη Χαλκιδική είναι η ανάπτυξη που θέλουμε; Έχουν συναίσθηση όσοι μιλάνε για τον τεράστιο ορυκτό πλούτο της χώρας, όσοι θεωρούν οτι θα γίνουμε οι νέοι πετρελαιάδες της ημιΑνατολής, πώς ακριβώς θα συλλέξουμε το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο; Θεωρούν ας πούμε οτι αν βρεθεί μεγάλο κοίτασμα πετρελαίου που να συμφέρει η εξόρυξή του θα το μαζέψει κάποια εταιρεία με καλαμάκι; Ή οι περιβαλλοντικές συνέπειες και ο αντίκτυπος στη μεγαλύτερη βιομηχανία μας, τον τουρισμό, τους αφήνουν αδιάφορους;

Η συζήτηση γύρω από το τι ανάπτυξη θέλουμε έχει σκόπιμα μεταφερθεί γύρω από το αν θέλουμε να γίνουμε Βουλγαρία και να έχουμε μισθούς Βουλγαρίας, γύρω από το εάν πρέπει να υπάρξουν ελεύθερες οικονομικές ζώνες, ενώ οι λαϊκιστές που τάζουν τα πάντα εγκαλούν κυβερνήσεις που δεν εκμεταλλεύτηκαν τόσα χρόνια τον ορυκτό πλούτο της χώρας. Και λέω σκόπιμα, γιατί είναι μία σχετικά εύκολη συζήτηση που επιτρέπει στον καθένα να μείνει εγκλωβισμένος σε παρωχημένες ιδεολογίες, να χρησιμοποιήσει συνωμοσιολογικά καρυκεύματα και να υποστηρίξει το είδος της ανάπτυξης που προτιμά ανάλογα με το εάν είναι φιλελεύθερος, αριστερός, κρατιστής ή απλά "όπου φυσσάει ο άνεμος". Άλλοι παράγοντες όπως η φυσιογνωμία της χώρας, ένα ολοκληρωμένο μοντέλο ανάπτυξης με συγκεκριμένο σκεπτικό, οι επιπτώσεις που θα έχουν οι εκάστοτε επενδύσεις και το κατά πόσον η χώρα και η κοινωνία μπορούν να τις διαχειριστούν, περνούν στα ψιλά...

Είδα πριν λίγες ημέρες το ντοκιμαντέρ του Εξάντα "Χρυσός στα χρόνια της κρίσης: Μέρος Β΄, Ο θησαυρός της Κασσάνδρας" για τα μεταλλεία χρυσού στη Χαλκιδική. Στην καρδιά ενός υπέροχου δάσους που φιλοξενεί άγρια ζωή δημιουργείται ένα νέο μεταλλείο που θα δώσει δουλειές. Το μόνο θετικό. Οι περιβαλλοντικές συνέπειες φαίνεται να αφήνουν αδιάφορους όσους θα δουλέψουν εκεί ή θα μοιραστούν τα κέρδη από την επιχείρηση. Θα μολυνθεί το νερό; Θα καταστραφεί το δάσος; Θα επηρεαστούν άνθρωποι που κατοικούν τριγύρω; Ποιός χέστηκε!

Τρομάζω και μόνο στην ιδέα να υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου αξιοποιήσιμα στις θάλασσές μας και όχι μόνο λόγω του επικείμενου ξεπουλήματος σε μεγαλοκολοσσούς. Πλατφόρμες εξόρυξης θα εγκατασταθούν με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την αλλοίωση του φυσικού τοπίου ή τη μόλυνση των υδάτων, ενώ το ατύχημα στους κόλπους του Μεξικού πριν 1,5 χρόνο δεν νομίζω οτι αφήνει περιθώρια στον οποιονδήποτε να μη σκεφτεί την "κακιά στιγμή". Αν το έχετε ξεχάσει εδώ είμαι για να σας το θυμίσω.

Αν η ανάπτυξη που κάποιοι ονειρεύονται συμπυκνώνεται στη φράση: "1000 νέες θέσεις εργασίας, μερικά εκατομμύρια επιπλέον στο ταμείο του κράτους και περιβαλλοντική καταστροφή", συγγνώμη αλλά προσωπικά δεν θα πάρω. Τέτοιου είδους ανάπτυξη θεωρώ οτι θα έπρεπε να πολεμηθεί από κάθε νουνεχή άνθρωπο που έχει συναίσθηση του αντικτύπου που θα έχει στη ζωή του ο επιπλέον βιασμός του περιβάλλοντος. Το θέμα δεν είναι μόνο αισθητικό, το νερό που πίνουμε, ο αέρας που αναπνέουμε, το φαγητό που τρώμε, η ποιότητα όλων εξαρτάται από την ποιότητα του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε.

Στη χώρα δεν υπάρχει καμία περιβαλλοντική ευαισθησία. Ενδεικτικό είναι οτι ανάπτυξη θεωρείται το μπάζωμα των πάντων. Η φράση "η οικοδομή είναι η ατμομηχανή της Οικονομίας" είναι για εμένα ένας εφιάλτης, μία φράση που καταδεικνύει πόσο λαός της αρπαχτής είμαστε....


Πρέπει κάποια στιγμή να συζητηθεί σοβαρά το είδος της ανάπτυξης που θέλουμε και τι θυσίες είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε γι' αυτή. Πετρελαιάδες δε θα γίνουμε ποτέ, ούτε κατασκευαστές αμαξιών, ούτε ούτε... Μία ανάπτυξη αναντάμ παπαντάμ είναι αυτό που ταιριάζει στη νεοέλ λογική "να μπαζώσουμε τα πάντα, να χτίσουμε παντού, να κάνουμε αρπαχτές, οι άλλοι πιο έξυπνοι είναι; ας ξεσηκώσουμε τις πατέντες τους". Φυσικά μία τέτοιου τύπου ανάπτυξη, χωρίς κανέναν προσανατολισμό, είναι καταδικασμένη να αποτύχει, ενώ project όπως αυτά που ονειρεύονται οι Πουτινολάγνοι με πετρέλαια και ορυκτό πλούτο είναι άκρως επικίνδυνα.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία καινοτόμος ανάπτυξη επικεντρωμένη στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας σε σχέση με άλλες, τα οποία είναι: νησιά, φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερο χρώμα της χώρας, ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, πολιτισμός, ιστορία, νέα μυαλά, φρέσκιες ιδέες.

Έχω την υποψία οτι μερικοί θεωρούν προσβλητικό και μπανάλ η ανάκαμψη της χώρας να  επικεντρωθεί σε αγροτικά προϊόντα και στον τουρισμό. Υπάρχει ένας περίεργος σνομπισμός όταν διατυπώνονται τέτοιες απόψεις και μία κρυφή λαχτάρα να φορέσουμε μίαν άλλη προβιά, άλλων κρατών, να προσπαθήσουμε να μιμηθούμε άλλες χώρες που πέτυχαν, δηλαδή για ακόμα μία φορά να πάρουμε ένα έτοιμο κουστουμάκι να το φορέσουμε, να δοκιμάσουμε μια πετυχημένη συνταγή από το εξωτερικό χωρίς να βασανίσουμε λίγο το δικό μας μυαλουδάκι.

Ο κίνδυνος να καταστραφούμε εντελώς, να ποντάρουμε σε μοντέλα ξένα προς εμάς και να βιάσουμε τη χώρα μας στο βωμό της ανάπτυξης ειδικά σε αυτή τη συγκυρία που κυριαρχεί η λογική "ανάπτυξη και ας ψοφήσουμε όλοι" είναι ορατός.

Πριν μπει μπροστά το project "νέο μοντέλο ανάπτυξης" λοιπόν, θα πρέπει να συζητηθεί διεξοδικά τι ανάπτυξη θέλουμε και τι θυσίες είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε. Αλλά όλοι πρέπει να εμμείνουμε στο "μοντέλο", δεν μπορούμε να αναζητούμε την ανάπτυξη κάτω από κάθε πέτρα, μία χώρα σκορποχώρι που ο καθένας κάνει του κεφαλιού του, πρέπει να έχει ένα σαφές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί για να μην καταλήξουμε ένα "αναπτυξιακό ανέκδοτο" προσπαθώντας να συνδυάσουμε 1500 διαφορετικά αναπτυξιακά μοντέλα και στο τέλος να αναρωτιόμαστε πάνω από τα αποκαϊδια τι δεν πηγε καλά για ακόμα μία φορά....

Τώρα είναι η ευκαιρία να αποκτήσουμε σαφή φυσιογνωμία και να αποφασίσουμε σε ποιούς τομείς θα επικεντρωθούμε τα επόμενα χρόνια. Η συζήτηση για το μοντέλο ανάπτυξης που θα υιοθετήσουμε προηγείται όλων των άλλων συζητήσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη και οφείλει να γίνει άμεσα, πριν χαθεί εντελώς το παιχνίδι και πριν αποφασίσουν για εμάς οι διάφοροι που βρίσκονται πίσω από εταιρείες τύπου "Ελληνικός Χρυσός".