Είχαμε λοιπόν τα διάφορα σχήματα που δημιούργησαν αποχωρήσαντες από το ΠΑΣΟΚ, όπως το ΡΙΚΣΣΥ, η Κοινωνική Συμφωνία, ο Κοινωνικός Σύνδεσμος, η Δυναμική Ελλάδα, οι 58, η Ελιά και το Ποτάμι. Σταθερά στον χώρο αυτό οι δυο σχηματισμοί με Κοινοβουλευτκή Εκπροσώπηση, το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Αριστερά.
Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα (ή αλλιώς ΡΙΚΣΣΥ ή αλλιώς συμπαγές team Λοβέρδου-Αηδόνη) και Δυναμική Ελλάδα, ήταν μονοπρόσωπες κινήσεις που επεδίωξαν να συσπειρώσουν κόσμο γύρω από ένα πολιτικό πρόσωπο. Ο Ανδρέας Λοβέρδος πόνταρε στην καλή σχετικά εικόνα που είχε τόσα χρόνια και έκανε μία απόπειρα να πλασαριστεί ως αποτελεσματικός μεταρρυθμιστής. Παρ' όλα αυτά το εγχείρημα πάτωσε και αντιμετωπίστηκε με θυμηδία εξ' αρχής.
Η Δυναμική Ελλάδα από την άλλη, ένας σχηματισμός που δημιουργήθηκε από τον Ηλία Μόσιαλο, είχε περισσότερο ενδιαφέρον. Μάζεψε αρκετό κόσμο που είδε στον Ηλία Μόσιαλο έναν μετριοπαθή τεχνοκράτη/πολιτικό, που πήγε να αναμορφώσει την ΕΡΤ με σοβαρό πλάνο και δεν τον άφησαν. Παρ'όλα αυτά ούτε αυτό το πρότζεκτ στάθηκε ικανό να συσπειρώσει μία κρίσιμη μάζα.
Ο Κοινωνικός Σύνδεσμος, πρωτοβουλία που ξεκίνησε από άτομα-συνήθεις υπόπτους, όπως ο Αρίστος Δοξιάδης, ο Απόστολος Δοξιάδης, ο Γιάννης Στουρνάρας και η Αντιγόνη Λυμπεράκη και κατέληξε στα χέρια ενός ελπιδοφόρου εκσυγχρονιστή, του Γιώργου Φλωρίδη, είχε επίσης την ίδια τύχη.
Τέλος η Κοινωνική Συμφωνία, των Λούκα Κατσέλη και Χάρη Καστανίδη, κατέγραψε μία απογοητευτική παρουσία στις εκλογές και ουσιαστικά έπαψε να υπάρχει ως κόμμα μετά από αυτό.
Τα 4 πρότζεκτ που περιέγραψα πιο πάνω και έτρεξαν στον χώρο της κεντροαριστεράς, χτίσθηκαν γύρω από συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα με διαφορετικά χαρακτηριστικά και απέτυχαν και τα τέσσερα.
Πάμε τώρα στη δεύτερη φάση των κεντροαριστερών πρότζεκτ που ξεκίνησε με τους 58. Οι 58 για όποιον δε θυμάται, ξεκίνησαν ως εξής: Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανέθεσε στον Γιάννη Βούλγαρη να γράψει ένα κείμενο για την κεντροαριστερά, το οποίο συγκέντρωσε 58 υπογραφές σημαινουσών προσωπικοτήτων. Το εγχείρημα αυτό είχε το ακριβώς αντίθετο χαρακτηριστικό από τα προηγούμενα, δεν υπήρχε επικεφαλής, υπήρχαν απλά 58 προσωπικότητες, με στόχο να συσπειρώσουν κεντροαριστερές δυνάμεις. Σε καμία στιγμή του μικρού βίου του όμως δεν έγινε σαφές εάν στόχος ήταν να μαζέψει κόσμο για το ΠΑΣΟΚ, να συμπράξει με το ΠΑΣΟΚ ή να απορροφήσει το ΠΑΣΟΚ. Ήταν προφανές οτι έπρεπε να διασαφηνιστεί από την πρώτη στιγμή, γιατί το ΠΑΣΟΚ ήταν και είναι ο κυρίαρχος παίχτης στον χώρο και είναι προφανές οτι το οποίο εγχείρημα θα πρέπει και να ετεροπροσδιοριστεί σε σχέση με αυτό.
Πριν το εγχείρημα προλάβει να ... αυγατίσει όμως, η μεγαλύτερη γάγγραινα της κεντροαριστεράς, αποφάσισε οτι έπρεπε να παγιδεύσει τους 58 με τους οποίους θεωρητικά βρισκόταν σε διαπραγμάτευση για κοινή κάθοδο στις εκλογές, με την καθιέρωση σταυρού προτίμησης. Οι 58 αντέδρασαν, διασπάστηκαν και εξαφανίστηκαν μετά από αυτό. Την ακριβώς επόμενη μέρα, όλως τυχαίως, ανακοινώθηκε ένα νέο πρότζεκτ το οποίο απέφυγε να χρησιμοποιήσει τον χιλιοτραγουδισμένο όρο “κεντροαριστερά”, το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη.
Μετά από λίγο καιρό παρουσιάστηκε και το πρότζεκτ “Ελιά”, θεωρητικά μία συσπείρωση κεντροαριστερών δυνάμεων, ουσιαστικά ένα "κρυπτόμενο, ενοχικό ΠΑΣΟΚ".
Αυτή τη στιγμή λοιπόν στον χώρο του κέντρου και της κεντροαριστεράς, έχουν μείνει ζωντανά και "τρέχουν" δυο πρότζεκτ με τα εξής χαρακτηριστικά: Το ένα είναι το κλασικό παραδοσιακό, το οποίο όμως παρουσιάζεται σε μία νέα εξελιγμένη κατα την άποψη ορισμένων μορφή και το δεύτερο, είναι ένα πολιτικοαπολιτικο πρότζεκτ, είναι το “νέο και άφθαρτο”, το οποίο στηρίχθηκε και αυτό στην φιλοσοφία των 4 πρώτων πρότζεκτ μόνο που στη θέση του αρχηγού, βρίσκεται ένας συμπαθής δημοσιογράφος.
Ο συμπαθής, αναγνωρίσιμος δημοσιογράφος λοιπόν, με τον σχετικά απολίτικο λόγο, πέτυχε αυτό που τα 4 πρώτα πρότζεκτ με πολύ πιο σαφείς θέσεις και κατεύθυνση δεν πέτυχαν, να έχει μία καλή καταγραφή, όχι μόνο δημοσκοπική αλλά και εκλογική.
Παρ' όλα αυτά κανένα από τα πρότζεκτ αυτά δεν έκανε το "μεγάλο μπαμ". Θα μπορούσαμε να πούμε οτι μέχρι σήμερα έχουν δοκιμαστεί μετά τον καταποντισμό του ΠΑΣΟΚ (το οποίο όμως εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στον χώρο) πρότζεκτ στον χώρο της κεντροαριστεράς μέσω των οποίων κατεγράφησαν ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία και δυναμικές όπως:
- Η δυναμική του πολιτικού προσώπου που ηγήθηκε κατά περίπτωση, το οποίο έκανε ουσιαστικά μία καταγραφή της αναγνωρισιμότητάς του και την επιρροής του.
- Η δυναμική του τηλεοπτικού προσώπου το οποίο ηγείται.
- Το εάν και κατά πόσο πιο δυνατό χαρτί είναι κάποιος "άφθαρτος" που απλά έχει διάθεση να προσφέρει ή κάποιος που έχει ήδη μία θετική καταγραφή.
- Το εάν και κατά πόσο ενδιαφέρει τους πολίτες η σαφήνεια στη διατύπωση θέσεων ή ένας συμπαθής αχταρμάς.
- Το εάν και κατά πόσον προσελκύει περισσότερους ψηφοφόρους, κάποιος που κουνάει το δάχτυλο, κάποιος που έχει πολλές αιχμές στο λόγο του ή κάποιος με πιο μειλίχιο στυλ.
- Η δυναμική που έχουν καθιερωμένα κεντροαριστερά brand και ο σκληρός πυρήνας που θα ψηφίζει "βρέξει/χιονίσει".
- Το μέγεθος της συναισθηματικής σχέσης του ψηφοφόρου με ένα κόμμα όπως το ΠΑΣΟΚ, το οποίο ψήφισε έστω και με τον μανδύα της Ελιάς.
- Η αποδοχή από την κοινωνία σημαινουσών προσωπικοτήτων που παίρνουν την απόφαση να εμπλακούν με τα κοινά.
- Το εάν και κατά πόσον μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα ένα σχήμα με καθορισμένη από την αρχή ηγεσία, ή ένα σχήμα χωρίς συγκεκριμένο επικεφαλής, αλλά με μία ομάδα αξιόλογων ατόμων ως πυρήνα ηγεσίας.
- Το εάν και κατά πόσον οι πολίτες προτιμούν κάποιον που θα πει "θα ηγηθώ εγώ", παρά μία ομαδική προσπάθεια που παραπέμπει περισσότερο σε "ξεκίνημα από τη βάση".
- Το εάν και κατά πόσον η εγγύηση οτι "δεν υπάρχει κομματικό παρελθόν", βοηθά σε μία κοινωνία που δηλώνει αγανακτισμένη με όλα τα κόμματα, αλλά παρ' όλα αυτά βρίσκεται σε αναζήτηση κομματικού σχηματισμού για να ψηφίσει, εάν δεν έχει αποφασίσει συνειδητά να απέχει.
- Το εάν και κατά πόσον το "κοίτα μπαμπά, χωρίς ιδεολογία", μπορεί να συσπειρώσει κόσμο σε ένα κόμμα που το πρώτο στοιχείο στο οποίο θα έπρεπε να ποντάρει είναι ο σαφής ιδεολογικός προσδιορισμός.
- Το εάν και κατά πόσον η αποδοχή από έναν συγκεκριμένο κύκλο και η στήριξη από αυτόν, μεταφράζεται και σε αποδοχή από την κοινωνία.
- Το εάν και κατά πόσον οι μηχανισμοί επιρροής που ήταν κυρίαρχοι σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, εξακολουθούν και σήμερα να διαμορφώνουν συσχετισμούς.
Από όλα τα νέα πρότζεκτ που δοκιμάστηκαν, το μόνο που δείχνει να τραβάει σχετικά, αλλά χωρίς ιδιαίτερη δυναμική, είναι το Ποτάμι. Παρ' όλα αυτά είναι ένα πρότζεκτ που απ' οτι φαίνεται δεν θα καταφέρει να συσπειρώσει τον κόσμο που θα το κάνει να αναδειχθεί σε κυρίαρχο πόλο. Γι' αυτό και θεωρώ οτι είναι θέμα χρόνουν να ξεπηδήσει κάποιο νέο πρότζεκτ στον χώρο της κεντροαριστεράς.
Θα παρατηρήσατε οτι ο όρος “προτζεκτ” αναφέρεται αρκετές φορές στο άρθρο. Αυτό φυσικά διότι θεωρώ οτι όλα αυτά είναι πρότζεκτ έτοιμα να καούν και να αντικατασταθούν ανα πάσα στιγμή. Για εμένα μία σοβαρή προσπάθεια, που δεν είναι “προτζεκτ” απλά για να έχουμε έναν ισχυρό πόλο που θα βαφτιστεί κεντροαριστερός, θα ξεκινήσει μετά από επίπονες ζυμώσεις στην κοινωνία, σαν ένα grass root κίνημα, δεν θα αποτελείται από πολιτικά μεταναστευτικά πουλιά, των οποίων το όνομα πέφτει σαν γερό χαρτί σε κάθε νέο πρότζεκτ. Πραγματικά εάν κάτσει κανείς να φιάξει ένα διάγραμμα Venn με όλα τα πρότζεκτ και τους συμμετέχοντες, θα υπάρχουν τόσες τομές που θα το κάνουν απίστευτα περίπλοκο. Με κορυφαία βέβαια τομή, το στοιχείο "Μπίστης".
Τα πρότζεκτ αυτά λοιπόν, στο μόνο στο οποίο έχουν ουσιαστικά να ποντάρουν, είναι η απελπισία του κόσμου που σκέφτεται "Όχι ΝΔ, όχι ΣΥΡΙΖΑ, κάτι ενδιάμεσο". Παραδόξως όμως δεν μπαίνουν καν στη διαδικασία να τραβήξουν τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, που θα καταστήσουν σαφές σε τι διαφέρουν από τους δυο πόλους με βάση τους οποίους θα πρέπει να ετεροπροσδιοριστούν. Αναφέρομαι σε ετεροπροσδιορισμό, καθώς το μεγάλο στοίχημα του αυτοπροσδιορισμού, φαίνεται να αφήνει παγερά αδιάφορα τα διάφορα πρότζεκτ, γι' αυτό και είναι απλά... πρότζεκτ και όχι σοβαροί πολιτικοί σχηματισμοί. Γιατί ένας σοβαρός πολιτικός σχηματισμός, έχει πρώτα απ' όλα σαφή ιδεολογία.
Στην πολιτική δεν μπορείς να κινείσαι με βραχυπρόθεσμα σχεδιάκια που εάν δεν σου βγει το ένα, το καις και την επόμενη μέρα προχωράς στο άλλο. Κάπως έτσι κατάντησε η λέξη "κεντροαριστερά", ανέκδοτο.